Η ρήγαινα είναι το πιο γνωστό αλλά και το πιο μυστηριώδες πρόσωπο των θρύλων και των παραδόσεων της Κύπρου. Απαντάται παντού, σε κάθε μέρος του νησιού, σχετιζόμενη με αρχαία και μεσαιωνικά οικοδομήματα, με ωραίες τοποθεσίες, σπηλιές και χαλάσματα, πηγές και ποταμούς, εκκλησίες και ξωκλήσια, βουνά και κάμπους, κρυμμένους μυθικούς θησαυρούς. Στις
παλαιές ιστορίες σχετίζεται ακόμη με ρηγάδες, με πολεμιστές, με τον ίδιο το Διγενή Ακρίτα κάποτε, και με άλλα επίσης μυστηριώδη πρόσωπα. Εκατοντάδες αρχαία ερείπια, σε πολλά μέρη του νησιού, ανήκουν στη ρήγαινα, όπως ανήκουν κάμποι και βουνά και, σε τελευταία ανάλυση, ολόκληρη η Κύπρος.Οι ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά της περίφημης αυτής ρήγαινας της Κύπρου ποικίλλουν: άλλοτε καλόκαρδη, άλλοτε σκληρή και εκδικητική, άλλοτε μαχητική και αγωνίστρια, άλλοτε πάλι αδύναμη και απροστάτευτη, συνήθως κατοικεί σε υψηλές κορφές ή αποτραβιέται σε απόμερες σπηλιές. Είναι όμως πάντοτε υπερβολικά όμορφη, υπερήφανη και ανεξιχνίαστη. Δεν έχει όνομα. Όλοι τη γνωρίζουν ως ρήγαινα, βασίλισσα δηλαδή. Κατά κανόνα είναι πολύ πλούσια και έχει κρυμμένους θησαυρούς που πολλοί προσπάθησαν στο παρελθόν να βρουν - αλλά μάταια.
Οι μύθοι για τη ρήγαινα είναι πάρα πολλοί, εκατοντάδες, ίσως χιλιάδες. Δυστυχώς δεν έχει γίνει, μέχρι σήμερα, συλλογή των αφηγημάτων αυτών που σχετίζονται με τη ρήγαινα, ούτε και έχει δημοσιευτεί οποιαδήποτε ολοκληρωμένη και λεπτομερής μελέτη για αυτή, πέρα από τη δημοσιευμένη ενδιαφέρουσα διάλεξη του Σίμου Μενάρδου στον "Παρνασσό" των Αθηνών το 1901 και μερικά άλλα σκόρπια δημοσιεύματα που, ωστόσο, δεν εξαντλούν το τεράστιο αυτό κεφάλαιο της κυπριακής λαογραφίας και παράδοσης. Έτσι η ρήγαινα εξακολουθεί να παραμένει απρόσιτη και μυστηριώδης.
Τοποθεσίες σχετιζόμενες με τη ρήγαινα
Πάμπολλες είναι οι τοποθεσίες, σε ολόκληρη την Κύπρο, που στη φαντασία του λαού, στις παραδόσεις και στους μύθους σχετίζονται με τη θρυλική μορφή της ρήγαινας.
Τα τρία κάστρα του Πενταδακτύλου είναι τα κάστρα της ρήγαινας. Ιδίως το κάστρο του Άη Λαρκού (Αγίου Ιλαρίωνος) είναι γνωστό και σαν κάστρο του Έρωτα από τα Μεσαιωνικά χρόνια (Dieu dΆmour) ίσως ύστερα από ταύτιση της ρήγαινας με τη θεά της Κύπρου, την Αφροδίτη.
Σε διάφορα μέρη της Κύπρου υπάρχουν πύργοι της ρήγαινας (Τηλλυρία, Ακάμας, Σίβουρη στη Μεσαορία, Λεύκαρα, Πισσούρι, Ανώγυρα κ.α.). ενώ και αυτά τα κυπριακά χωριά που φέρουν το όνομα Πύργος σχετίζονται, στις τοπικές παραδόσεις με πύργους που ανήκουν στη ρήγαινα και που, πάντως, δεν υπάρχουν σήμερα.
Το φρούριο του Κολοσσιού, ο γνωστός Κούλας, ανήκει και πάλι στη ρήγαινα. Μάλιστα η τοπική παράδοση αναφέρει ότι ο ρήγας έταξε στη ρήγαινα να της χαρίσει τόση έκταση γης όση θα μπορούσε να βλέπει. Τότε εκείνη έκτισε τον ψηλό πύργο, από όπου έβλεπε όλη την περιοχή ολόγυρα.
Σε μερικές κορφές λέγεται ότι υπήρχε το θρονίν της ρήγαινας, πράγμα σημαντικό γιατί αντιπαραβάλλεται προς το θρονίν της ίδιας της Παναγίας του Κύκκου. Η κορφή, ωστόσο, στα ανατολικά του μοναστηριού αυτού δεν είναι θρονίν αλλά απλά μούττη της ρήγαινας.
Κάστρα της ρήγαινας (αντί πύργοι) λέγεται ότι υπήρχαν στη Φασούλα, στην Καρπασία (της Έλυσης), στη Γαληνόπορνη κ.α., εκτός βέβαια από εκείνα του Πενταδακτύλου.
Αλλού πάλι υπάρχουν λουτρά της ρήγαινας (Αμίαντος) σπήλιοι της ρήγαινας (Πάφος, Κούκλια, Δορά, Μαλούντι κ.α.), κάμποι της ρήγαινας (Πολέμι, Ακαπνού κ.α.) λίγκρα της ρήγαινας (Πάφος, Λευκωσία), θαμμένοι θησαυροί της ρήγαινας (Μαντριά, Τρίκωμο, Άγιος Τύχωνας, Διερώνα, Πελέντρι, Επισκοπή Λεμεσού, Λεύκαρα κ.α.) και πολλά άλλα τοπωνύμια. Με τη ρήγαινα οι τοπικές παραδόσεις συσχετίζουν και το κτίσιμο μοναστηριών εκκλησιών (μοναστήρι Χρυσοστόμου στον Κουτσοβέντη, μοναστήρι Παναγίας του Άρακος στα Λαγουδερά κ.α.) όπως και με πηγές ή βρύσες πολύτιμου νερού.
Στο λόφο του Άρωνα στην Αθαλάσσα, κοντά στη Λευκωσία, η παράδοση θέλει το παλάτιν της ρήγαινας. Η πεδιάδα ολόγυρα ανήκε στη ρήγαινα. Διηγούνταν δε ότι μια φορά, τον καιρό της συγκομιδής, η ρήγαινα ειδοποιήθηκε ότι έφταναν οι εχθροί. Εκείνη παρακάλεσε τότε το Θεό να μετατρέψει τους σωρούς των δημητριακών σε χώματα και πέτρες για να μη τα βρουν οι εχθροί. Ο Άρωνας της Αγυιάς (στο δρόμο προς τη Λάρνακα) είναι ο σωρός του πετρωμένου αχύρου. Άλλος κωνικός λόφος στην περιοχή είναι ο σωρός του σιταριού, ενώ τρίτος μικρός λόφος είναι ο σωρός των κοντύλων.
Ο Πύργος της Ρήγαινας, σε κορφή του Ακάμα, θεωρείται βέβαιο ότι ήταν μοναστήρι, σύμφωνα με νεότερες έρευνες. Οι Σμιγιές, ωραία ειδυλλιακή τοποθεσία του Ακάμα, ήταν το μέρος όπου έσμιγαν η ρήγαινα και ο Διγενής. Η αρχαία σχέση του Ακάμα με την Αφροδίτη μετατρέπεται στα μετέπειτα χρόνια σε σχέση του με τη ρήγαινα, και εδώ έχουμε ίσως μια ακόμη ταύτιση της μεσαιωνικής βασίλισσας με την αρχαία θεά.
Στην Ακαπνού είχε επίσης κτισμένο παλάτι η ρήγαινα, στον κάμπο που φέρει τ' όνομά της. Βρισκόταν εκεί για παραθερισμό, λέει η τοπική παράδοση, όταν οι εχθροί αποβιβάστηκαν στη Λεμεσό. Στη βιαστική φυγή της (κι αφού ο απαραίτητος θησαυρός θάφτηκε σε άγνωστο μέρος), η ρήγαινα έπεσε από το άλογο, πηδώντας ένα ποταμάκι και σκοτώθηκε. Ο θησαυρός αναμένει ακόμη τον τυχερό που θα τον βρει. Το ποταμάκι, κοντά στο χωριό, είναι γνωστό ως αργάκι της Ρήγαινας.
Χώρος ένωσης και σύγκρουσης της ρήγαινας με το Διγενή είναι και τοποθεσία στο χωριό Ακουρδάλια της Πάφου.
Στην Ανώγυρα υπάρχει ο λάκκος της ρήγαινας, πλήρης θησαυρών βέβαια. Η τοπική παράδοση λέει ότι, όταν η ρήγαινα κατοικούσε εκεί ένας γιος της έπεσε στο λάκκο του περιβολιού και σκοτώθηκε. Η ρήγαινα, απαρηγόρητη, μάζεψε όλα της τα υπάρχοντα σκεύη, κοσμήματα, χρήματα και ότι άλλο και τα έριξε στο λάκκο που γέμισε. Τον σκέπασε ύστερα με χώμα, και έφυγε από εκεί για να μην επιστρέψει ποτέ πια.
Αλλά και στη Μόρφου είχε το παλάτι της η ρήγαινα, η οποία δέχτηκε μάλιστα να παντρευτεί το ρήγα της Περιστερώνας αν αυτός κατόρθωνε να στείλει στη Μόρφου όσες ποσότητες νερού χρειάζονταν οι εκτεταμένοι κήποι της.
Στο χωριό Κυρά υπήρχε μεγάλη δεξαμενή, στην οποία η ρήγαινα λουζόταν αλλά έκανε και βαρκάδα. Μερικοί μάλιστα θεωρούν ότι το χωριό πήρε την ονομασία του από την κυρά τη ρήγαινα, που εδώ φαίνεται να ταυτίζεται με την Παναγία την Κυρά που είχε μοναστήρι στην περιοχή. Αλλά και η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που βρίσκεται στην ίδια περιοχή είναι γνωστή με την επωνυμία του Ρηγάτη, επειδή εκεί πήγαινε να προσευχηθεί η ρήγαινα. Όμως πήγαινε, όπως βεβαιώνει άλλη παράδοση, για να λειτουργηθεί και στην Παναγία του Κάμπου (Χοιροκοιτία).
Στο Λατσί πάλι, στον κόλπο της Χρυσοχούς, υπάρχουν οι πέτρες του Διγενή που είναι μεγάλοι βράχοι. Λέγεται πως ο μεσαιωνικός αυτός ήρωας είχε εκσφενδονίσει τους βράχους εναντίον της ρήγαινας που, αντί να τον παντρευτεί, προτίμησε να αναχωρήσει με καράβι.
Στην ποταμιά επίσης, όπου είναι γνωστό ότι υπήρχε εξοχική βασιλική έπαυλη κατά τα χρόνια της φραγκοκρατίας, η ρήγαινα που εδώ ταυτίζεται με την τελευταία βασίλισσα της Κύπρου Αικατερίνη Κορνάρο, δεχόταν συχνά την επίσκεψη κάποιου μυστηριώδους ιππότη-εραστή.
Πύργο εξοχικό είχε η ρήγαινα και στη Χοιροκοιτία. Μάλιστα η τοπική παράδοση αναφέρει ότι το χωριό πήρε την ονομασία αυτή από το χαιρετισμό Χαίρε Κιτία (= από το ΚίτιονΛάρνακα) που είχε απευθυνθεί στη ρήγαινα.
Στα Φοινικάρια υπάρχουν οι αυλάες (αυλές) της ρήγαινας, ενώ στις Κιβίδες η παράδοση βεβαιώνει πως διέμεναν δύο ρήγαινες. Στο Διόριος πάλι υπήρχαν δυο ρηγάτα, ένα του ρήγα και ένα της ρήγαινας. Στο Πέλλα Παϊς αναφέρονται τρεις ρήγαινες, μια τ' Αγίου Ιλαρίωνα, μια του Κουτσοβέντη (Βουφαβέντο) και μια στο μοναστήρι του Πέλλα Παϊς. Στο Βουφαβέντο διηγούνταν ότι τη νύχτα της ανάστασης άνοιγε η κρυφή θύρα του μυστικού δωματίου (σπιδκιού) με τους αμύθητους θησαυρούς, για λίγο. Ένας βοσκός είδε μια φορό το εκπληκτικό θέαμα και πρόλαβε να εισέλθει στο μυστικό δωμάτιο. Όμως καθυστέρησε μαζεύοντας όλο και περισσότερο χρυσάφι, ώσπου η κρυφή θύρα έκλεισε και πάλι, εξαφανίζοντάς τον για πάντα. Σε άλλες παραλλαγές ο βοσκός κατορθώνει να βγει κάποτε από το μυστικό δωμάτιο του Βουφαβέντο ή ακόμη από το μυστικό δωμάτιο της Καντάρας. Σε μια περίπτωση αναφέρεται πως μόλις βγήκε ο καημένος από το σκοτεινό δωμάτιο στο φως του ήλιου, έλιωσε και χάθηκε. Έτσι, ο μόνος άνθρωπος που είδε την κρύπτη και το θησαυρό της ρήγαινας, ο βοσκός, ανελήφθη, ως να ήτο δρόσος, εις το φως και την ημέραν, όπως εύστοχα παρατηρεί ο Σίμος Μενάρδος.
Στο Ακρωτήρι της Λεμεσού η ρήγαινα αναφέρεται πως πέτρωσε και έγινε βράχος που στέκει κάπου στην περιοχή.
Η Χρυσοχού πάλι σχετίζεται ετυμολογικά με τα χρυσάφια της μυθικής ρήγαινας που κάπου εκεί βρίσκονται κρυμμένα. Δώδεκα ζώα λέει άλλη παράδοση, μετέφεραν από την Καντάρα στην Αμμόχωστο τους θησαυρούς της ρήγαινας. Εκεί στην περιοχή του Τρικώμου πρόφτασε τους μεταφορείς η είδηση πως η Αμμόχωστος είχε κυριευτεί από τους εχθρούς, οπότε αυτοί έθαψαν τους θησαυρούς που, βέβαια, δεν έχουν βρεθεί ακόμη.
Στην Παναγία του Άρακα - κτίσμα της ρήγαινας - δείχνουν το αποτύπωμα του ποδιού της σε μια πλάκα. Μάλιστα το μέρος εκείνο στο οποίο πάτησε θεωρούνταν απαγορευμένο για τις γυναίκες, άδυτο. Η παράδοση αυτή θυμίζει το ιερό τέμενος της Ακραίας Αφροδίτης στο ακρωτήρι του Αποστόλου Ανδρέα, που ο Στράβων σημειώνει ότι ήταν άδυτον γυναιξί και αόρατον. Άλλη μακρινή ανάμνηση της Αφροδίτης στις διηγήσεις για τη ρήγαινα, παρόμοια με την ανάμνηση που απαντούμε στη διήγηση για μετατροπή της ρήγαινας σε πέτρα, στο Ακρωτήρι της Λεμεσού (που θυμίζει τη λατρεία της Παρακύπτουσας Αφροδίτης). Αλλά και το επίθετο Ακραία της Αφροδίτης σήμαινε λατρεία της στα άκρα, δηλαδή στις κορφές των βουνών. Στις ίδιες κορφές όπου και η ρήγαινα έχει το θρονί ή το κάστρο της.
Τα τρία κάστρα του Πενταδακτύλου είναι τα κάστρα της ρήγαινας. Ιδίως το κάστρο του Άη Λαρκού (Αγίου Ιλαρίωνος) είναι γνωστό και σαν κάστρο του Έρωτα από τα Μεσαιωνικά χρόνια (Dieu dΆmour) ίσως ύστερα από ταύτιση της ρήγαινας με τη θεά της Κύπρου, την Αφροδίτη.
Σε διάφορα μέρη της Κύπρου υπάρχουν πύργοι της ρήγαινας (Τηλλυρία, Ακάμας, Σίβουρη στη Μεσαορία, Λεύκαρα, Πισσούρι, Ανώγυρα κ.α.). ενώ και αυτά τα κυπριακά χωριά που φέρουν το όνομα Πύργος σχετίζονται, στις τοπικές παραδόσεις με πύργους που ανήκουν στη ρήγαινα και που, πάντως, δεν υπάρχουν σήμερα.
Το φρούριο του Κολοσσιού, ο γνωστός Κούλας, ανήκει και πάλι στη ρήγαινα. Μάλιστα η τοπική παράδοση αναφέρει ότι ο ρήγας έταξε στη ρήγαινα να της χαρίσει τόση έκταση γης όση θα μπορούσε να βλέπει. Τότε εκείνη έκτισε τον ψηλό πύργο, από όπου έβλεπε όλη την περιοχή ολόγυρα.
Σε μερικές κορφές λέγεται ότι υπήρχε το θρονίν της ρήγαινας, πράγμα σημαντικό γιατί αντιπαραβάλλεται προς το θρονίν της ίδιας της Παναγίας του Κύκκου. Η κορφή, ωστόσο, στα ανατολικά του μοναστηριού αυτού δεν είναι θρονίν αλλά απλά μούττη της ρήγαινας.
Κάστρα της ρήγαινας (αντί πύργοι) λέγεται ότι υπήρχαν στη Φασούλα, στην Καρπασία (της Έλυσης), στη Γαληνόπορνη κ.α., εκτός βέβαια από εκείνα του Πενταδακτύλου.
Αλλού πάλι υπάρχουν λουτρά της ρήγαινας (Αμίαντος) σπήλιοι της ρήγαινας (Πάφος, Κούκλια, Δορά, Μαλούντι κ.α.), κάμποι της ρήγαινας (Πολέμι, Ακαπνού κ.α.) λίγκρα της ρήγαινας (Πάφος, Λευκωσία), θαμμένοι θησαυροί της ρήγαινας (Μαντριά, Τρίκωμο, Άγιος Τύχωνας, Διερώνα, Πελέντρι, Επισκοπή Λεμεσού, Λεύκαρα κ.α.) και πολλά άλλα τοπωνύμια. Με τη ρήγαινα οι τοπικές παραδόσεις συσχετίζουν και το κτίσιμο μοναστηριών εκκλησιών (μοναστήρι Χρυσοστόμου στον Κουτσοβέντη, μοναστήρι Παναγίας του Άρακος στα Λαγουδερά κ.α.) όπως και με πηγές ή βρύσες πολύτιμου νερού.
Στο λόφο του Άρωνα στην Αθαλάσσα, κοντά στη Λευκωσία, η παράδοση θέλει το παλάτιν της ρήγαινας. Η πεδιάδα ολόγυρα ανήκε στη ρήγαινα. Διηγούνταν δε ότι μια φορά, τον καιρό της συγκομιδής, η ρήγαινα ειδοποιήθηκε ότι έφταναν οι εχθροί. Εκείνη παρακάλεσε τότε το Θεό να μετατρέψει τους σωρούς των δημητριακών σε χώματα και πέτρες για να μη τα βρουν οι εχθροί. Ο Άρωνας της Αγυιάς (στο δρόμο προς τη Λάρνακα) είναι ο σωρός του πετρωμένου αχύρου. Άλλος κωνικός λόφος στην περιοχή είναι ο σωρός του σιταριού, ενώ τρίτος μικρός λόφος είναι ο σωρός των κοντύλων.
Ο Πύργος της Ρήγαινας, σε κορφή του Ακάμα, θεωρείται βέβαιο ότι ήταν μοναστήρι, σύμφωνα με νεότερες έρευνες. Οι Σμιγιές, ωραία ειδυλλιακή τοποθεσία του Ακάμα, ήταν το μέρος όπου έσμιγαν η ρήγαινα και ο Διγενής. Η αρχαία σχέση του Ακάμα με την Αφροδίτη μετατρέπεται στα μετέπειτα χρόνια σε σχέση του με τη ρήγαινα, και εδώ έχουμε ίσως μια ακόμη ταύτιση της μεσαιωνικής βασίλισσας με την αρχαία θεά.
Στην Ακαπνού είχε επίσης κτισμένο παλάτι η ρήγαινα, στον κάμπο που φέρει τ' όνομά της. Βρισκόταν εκεί για παραθερισμό, λέει η τοπική παράδοση, όταν οι εχθροί αποβιβάστηκαν στη Λεμεσό. Στη βιαστική φυγή της (κι αφού ο απαραίτητος θησαυρός θάφτηκε σε άγνωστο μέρος), η ρήγαινα έπεσε από το άλογο, πηδώντας ένα ποταμάκι και σκοτώθηκε. Ο θησαυρός αναμένει ακόμη τον τυχερό που θα τον βρει. Το ποταμάκι, κοντά στο χωριό, είναι γνωστό ως αργάκι της Ρήγαινας.
Χώρος ένωσης και σύγκρουσης της ρήγαινας με το Διγενή είναι και τοποθεσία στο χωριό Ακουρδάλια της Πάφου.
Στην Ανώγυρα υπάρχει ο λάκκος της ρήγαινας, πλήρης θησαυρών βέβαια. Η τοπική παράδοση λέει ότι, όταν η ρήγαινα κατοικούσε εκεί ένας γιος της έπεσε στο λάκκο του περιβολιού και σκοτώθηκε. Η ρήγαινα, απαρηγόρητη, μάζεψε όλα της τα υπάρχοντα σκεύη, κοσμήματα, χρήματα και ότι άλλο και τα έριξε στο λάκκο που γέμισε. Τον σκέπασε ύστερα με χώμα, και έφυγε από εκεί για να μην επιστρέψει ποτέ πια.
Αλλά και στη Μόρφου είχε το παλάτι της η ρήγαινα, η οποία δέχτηκε μάλιστα να παντρευτεί το ρήγα της Περιστερώνας αν αυτός κατόρθωνε να στείλει στη Μόρφου όσες ποσότητες νερού χρειάζονταν οι εκτεταμένοι κήποι της.
Στο χωριό Κυρά υπήρχε μεγάλη δεξαμενή, στην οποία η ρήγαινα λουζόταν αλλά έκανε και βαρκάδα. Μερικοί μάλιστα θεωρούν ότι το χωριό πήρε την ονομασία του από την κυρά τη ρήγαινα, που εδώ φαίνεται να ταυτίζεται με την Παναγία την Κυρά που είχε μοναστήρι στην περιοχή. Αλλά και η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που βρίσκεται στην ίδια περιοχή είναι γνωστή με την επωνυμία του Ρηγάτη, επειδή εκεί πήγαινε να προσευχηθεί η ρήγαινα. Όμως πήγαινε, όπως βεβαιώνει άλλη παράδοση, για να λειτουργηθεί και στην Παναγία του Κάμπου (Χοιροκοιτία).
Στο Λατσί πάλι, στον κόλπο της Χρυσοχούς, υπάρχουν οι πέτρες του Διγενή που είναι μεγάλοι βράχοι. Λέγεται πως ο μεσαιωνικός αυτός ήρωας είχε εκσφενδονίσει τους βράχους εναντίον της ρήγαινας που, αντί να τον παντρευτεί, προτίμησε να αναχωρήσει με καράβι.
Στην ποταμιά επίσης, όπου είναι γνωστό ότι υπήρχε εξοχική βασιλική έπαυλη κατά τα χρόνια της φραγκοκρατίας, η ρήγαινα που εδώ ταυτίζεται με την τελευταία βασίλισσα της Κύπρου Αικατερίνη Κορνάρο, δεχόταν συχνά την επίσκεψη κάποιου μυστηριώδους ιππότη-εραστή.
Πύργο εξοχικό είχε η ρήγαινα και στη Χοιροκοιτία. Μάλιστα η τοπική παράδοση αναφέρει ότι το χωριό πήρε την ονομασία αυτή από το χαιρετισμό Χαίρε Κιτία (= από το ΚίτιονΛάρνακα) που είχε απευθυνθεί στη ρήγαινα.
Στα Φοινικάρια υπάρχουν οι αυλάες (αυλές) της ρήγαινας, ενώ στις Κιβίδες η παράδοση βεβαιώνει πως διέμεναν δύο ρήγαινες. Στο Διόριος πάλι υπήρχαν δυο ρηγάτα, ένα του ρήγα και ένα της ρήγαινας. Στο Πέλλα Παϊς αναφέρονται τρεις ρήγαινες, μια τ' Αγίου Ιλαρίωνα, μια του Κουτσοβέντη (Βουφαβέντο) και μια στο μοναστήρι του Πέλλα Παϊς. Στο Βουφαβέντο διηγούνταν ότι τη νύχτα της ανάστασης άνοιγε η κρυφή θύρα του μυστικού δωματίου (σπιδκιού) με τους αμύθητους θησαυρούς, για λίγο. Ένας βοσκός είδε μια φορό το εκπληκτικό θέαμα και πρόλαβε να εισέλθει στο μυστικό δωμάτιο. Όμως καθυστέρησε μαζεύοντας όλο και περισσότερο χρυσάφι, ώσπου η κρυφή θύρα έκλεισε και πάλι, εξαφανίζοντάς τον για πάντα. Σε άλλες παραλλαγές ο βοσκός κατορθώνει να βγει κάποτε από το μυστικό δωμάτιο του Βουφαβέντο ή ακόμη από το μυστικό δωμάτιο της Καντάρας. Σε μια περίπτωση αναφέρεται πως μόλις βγήκε ο καημένος από το σκοτεινό δωμάτιο στο φως του ήλιου, έλιωσε και χάθηκε. Έτσι, ο μόνος άνθρωπος που είδε την κρύπτη και το θησαυρό της ρήγαινας, ο βοσκός, ανελήφθη, ως να ήτο δρόσος, εις το φως και την ημέραν, όπως εύστοχα παρατηρεί ο Σίμος Μενάρδος.
Στο Ακρωτήρι της Λεμεσού η ρήγαινα αναφέρεται πως πέτρωσε και έγινε βράχος που στέκει κάπου στην περιοχή.
Η Χρυσοχού πάλι σχετίζεται ετυμολογικά με τα χρυσάφια της μυθικής ρήγαινας που κάπου εκεί βρίσκονται κρυμμένα. Δώδεκα ζώα λέει άλλη παράδοση, μετέφεραν από την Καντάρα στην Αμμόχωστο τους θησαυρούς της ρήγαινας. Εκεί στην περιοχή του Τρικώμου πρόφτασε τους μεταφορείς η είδηση πως η Αμμόχωστος είχε κυριευτεί από τους εχθρούς, οπότε αυτοί έθαψαν τους θησαυρούς που, βέβαια, δεν έχουν βρεθεί ακόμη.
Στην Παναγία του Άρακα - κτίσμα της ρήγαινας - δείχνουν το αποτύπωμα του ποδιού της σε μια πλάκα. Μάλιστα το μέρος εκείνο στο οποίο πάτησε θεωρούνταν απαγορευμένο για τις γυναίκες, άδυτο. Η παράδοση αυτή θυμίζει το ιερό τέμενος της Ακραίας Αφροδίτης στο ακρωτήρι του Αποστόλου Ανδρέα, που ο Στράβων σημειώνει ότι ήταν άδυτον γυναιξί και αόρατον. Άλλη μακρινή ανάμνηση της Αφροδίτης στις διηγήσεις για τη ρήγαινα, παρόμοια με την ανάμνηση που απαντούμε στη διήγηση για μετατροπή της ρήγαινας σε πέτρα, στο Ακρωτήρι της Λεμεσού (που θυμίζει τη λατρεία της Παρακύπτουσας Αφροδίτης). Αλλά και το επίθετο Ακραία της Αφροδίτης σήμαινε λατρεία της στα άκρα, δηλαδή στις κορφές των βουνών. Στις ίδιες κορφές όπου και η ρήγαινα έχει το θρονί ή το κάστρο της.
Προέλευση και χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ρήγαινας:Αναμφίβολα η ονομασία ρήγαινα είναι μεσαιωνική, της περιόδου της φραγκοκρατίας. Της περιόδου, δηλαδή, κατά την οποία η Κύπρος ήταν φράγκικο βασίλειο, οπότε είχε και ρηγάδες και ρήγαινες. Είναι πολύ σημαντικό ότι αυτούς τους ξένους μονάρχες, τους Λουζινιανούς, ο λαός δεν τους ονόμασε ποτέ βασιλιάδες. Ούτε και στα χρονικό αναφέρονται ποτέ ως βασιλιάδες και βασίλισσες. Αντίθετα, ονομάζονται ξενικά ρήγες και ρήγαινες (που σημαίνει, πάντως, βασιλιάδες και βασίλισσες). Όμως, στις συνειδήσεις του λαού, η διαφορά ήταν τεράστια: βασιλεύς ήταν πάντοτε ο αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης. Αντίθετα, κανένας Λουζινιανός δεν υπήρξε ποτέ βασιλεύς. Αυτός ήταν πάντοτε ρήγας.
Ας πάρουμε παράδειγμα το Γεώργιο Βουστρώνιο, που γράφει στο Χρονικόν του: "ήρτεν από το Πορτουάλ ο πρίντζης δια να ορμαστή την θυγατέραν του ρε Τζουάνη, ονόματι Τζαρλότα. Και η μητέρα της ήτον η ρήγαινα η Ελένα η Παλαιολογίνα. αδελφοτέκνη του βασιλέως της Κωνσταντινουπόλεως." Αλλά και στο Χρονικόν του Λεοντίου Μαχαιρά όλοι οι Λουζινιανοί είναι ρήγες. Πάντοτε όμως ο αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης είναι βασιλιάς.
Ας πάρουμε παράδειγμα το Γεώργιο Βουστρώνιο, που γράφει στο Χρονικόν του: "ήρτεν από το Πορτουάλ ο πρίντζης δια να ορμαστή την θυγατέραν του ρε Τζουάνη, ονόματι Τζαρλότα. Και η μητέρα της ήτον η ρήγαινα η Ελένα η Παλαιολογίνα. αδελφοτέκνη του βασιλέως της Κωνσταντινουπόλεως." Αλλά και στο Χρονικόν του Λεοντίου Μαχαιρά όλοι οι Λουζινιανοί είναι ρήγες. Πάντοτε όμως ο αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης είναι βασιλιάς.
Συνεχίζεται…
Από την ιστοσελίδα του κ. Άγγελου Σακκέτου
http://kalyterotera.blogspot.com
Ποια ήταν η ρήγαινα, η άγνωστη βασίλισσα του Ελληνισμού;
Reviewed by Unknown
on
17:58
Rating:
Reviewed by Unknown
on
17:58
Rating:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου